Bệnh Whitmore: Triệu chứng, nguyên nhân, điều trị & phòng ngừa

Bệnh Whitmore (hay còn được gọi là bệnh do vi khuẩn ăn thịt người) đây thực chất là một căn bệnh truyền nhiễm cấp tính do một loại vi khuẩn có tên Burkholderia pseudomallei gây ra. Loại vi khuẩn này được các nhà khoa học phát hiện trong bùn, đất. Căn bệnh này đã bị lãng quên trong một thời gian dài nhưng thời gian gần đây lại xuất hiện lại với liên tiếp những ca mắc bệnh whitmore được phát hiện.

Theo Tiến sĩ Trịnh Thành Trung, người đã có hơn 15 năm nghiên cứu bệnh Whitmore (ông còn là viện trưởng viện vi sinh vật & công nghệ sinh học thuộc ĐH Quốc gia Hà Nội) cho biết: đây không phải là bệnh do “vi khuẩn ăn thịt người” như mọi người đồn.

Bệnh Whitmore là gì?

Trực khuẩn Whitmore là một loại vi khuẩn tồn tại trong bùn đất thuộc chủng vi khuẩn gram âm và có thể xâm nhập vào cơ thể người qua các vết thương hay xước ngoài da. Một số trường hợp còn có thể bị lây qua đường tiêu hóa hoặc hô hấp. Loại vi khuẩn này khi vào trong cơ thể sẽ ủ bệnh trong một thời gian từ 2-21 ngày rồi mới phát tác. Điều nguy hiểm nhất của căn bệnh này là sau khi phát tác bệnh tiến triển rất nhanh và có thể gây tử vong chỉ trong thời gian 48 giờ.

Whitmore là căn bệnh nhiễm trùng cơ hội, bệnh ít gặp ở những người khỏe mạnh. Bệnh không dễ mắc và không dễ để lây lan, không lây nhiễm trực tiếp từ người sang người nên người dân không cần phải quá lo lắng.

Căn bệnh này đã xuất hiện tại Việt Nam từ lâu vào khoảng đầu thế kỷ 20 nhưng khá hiếm gặp. Một số trường hợp mắc bệnh bị phát hiện chủ yếu ở phía nam nước ta. Trong thời chiến tranh, có rất nhiều binh lính của Mỹ, Pháp đã từng bị nhiễm phải căn bệnh này.

Bệnh Whitmore còn được gọi là: “Vietnamese time-bomb” có nghĩa là bom hẹn giờ từ Việt Nam được các binh sĩ Pháp và Mỹ đặt tên nhằm ám chỉ một căn bệnh bị phơi nhiễm ở Việt Nam. Tuy nhiên bệnh không phát tác ngay mà ủ bệnh trong thời gian dài, phải một thời gian dài các cựu chiến binh của Mỹ trở về sau đó mới phát bệnh.

Triệu chứng bệnh Whitmore

Căn bệnh nhiễm khuẩn Whitmore có các triệu chứng lâm sàng rất đa dạng. Đối với trẻ em khi mắc bệnh thường có biểu hiện sốt cao, nhiễm trùng kèm nhiễm độc và sưng tuyến mang tai thường gặp hơn những triệu chứng khác. Nếu bệnh gặp ở người lớn dấu hiệu nghi ngờ là viêm phổi, tiếp theo là tình trạng nhiễm trùng huyết, nhiễm trùng tiết niệu, viêm da,…

Đối tượng dễ mắc bệnh Whitmore là những người bị bệnh thận mãn tính, bệnh phổi hoặc tiểu đường. Triệu chứng xảy ra là viêm phổi, áp xe gan lách, áp xe cơ, xuất hiện ổ nhiễm khuẩn trên da, đau cơ, sốt cao.

Các bác sĩ cho biết các dấu hiệu nhận biết lâm sàng của bệnh whitmore thường khá mơ hồ, thường xuyên xảy ra tình trạng chẩn đoán nhầm sang các bệnh: nhiễm khuẩn huyết do liên cầu, tụ cầu, nhiễm khuẩn xương khớp, nhiễm khuẩn da mô mềm, viêm phổi.

Theo BV Bệnh Nhiệt đới Trung ương: bản chất của loại vi khuẩn này gây ra những ca bệnh tản phát chứ không gây ra dịch bệnh, tuy nhiên các ca bệnh cảnh lâm sàng xảy ra rất nặng nề. Triệu chứng mà loại virus này gây ra khá giống với bệnh lao vì cũng có những tổn thương ở phổi như tụ cầu, ngoài ra bệnh nhân còn xuất hiện tình trạng nhiễm trùng huyết.

Khi phát hiện bệnh nếu như bệnh nhân không được điều trị kịp thời và đúng cách sẽ dẫn tới sức khỏe suy kiệt, bệnh khỏi rồi lại tái phát đe dọa trực tiếp đến tính mạng người bệnh.

Trước đó, Bệnh viện Bạch Mai đã tiếp nhận một bệnh nhân Whitmore vào viện trong trạng thái bị vi khuẩn ăn mất phần tổ chức mềm ở cánh mũi. Lúc đầu các bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân bị nhiễm trùng huyết do tụ cầu, tuy nhiên khi cấy máu và mủ ở vị trí tổn thương thì mới phát hiện bệnh nhân bị nhiễm vi khuẩn của bệnh Whitmore. Hiện tượng vi khuẩn “ăn” mất cánh mũi của người bệnh làm cho nhiều người hiểu nhầm đây là loại vi khuẩn ăn thịt người. Theo bệnh viện nhiệt đới trung ương, bản chất y học không có một khái niệm nào chính thống về “vi khuẩn ăn thịt người”, đây thường là tên gọi chỉ chung cho các tác nhân gây hoại tử nhanh. Thực tế loại vi khuẩn từ người bệnh Whitmore không gây hoại tử nhanh như các loại vi khuẩn ăn thịt người khác.

Nguyên nhân

Vi khuẩn Burkholderia pseudomallei sống ở trong bùn, đất lây nhiễm sang cơ thể người khi tiếp xúc trực tiếp lên các vết trầy xước trên bề mặt da với bùn, đất bị nhiễm khuẩn. Sau khi xâm nhập vào bên trong cơ thể, loại vi khuẩn này có thể tấn công bất cứ bộ phận nào (không trừ một cơ quan nào). Nhưng dạng phổ biến nhất vẫn là tấn công phổi. Ngoài ra, loại vi khuẩn này có thể tấn công và gây áp xe các cơ quan nội tạng như tình trạng viêm tinh hoàn, viêm tuyến tiền liệt, viêm tuyến sinh dục tiết niệu, sưng hạch cổ, viêm màng não, viêm tai giữa, viêm tuyến nước bọt mang tai, viêm tuyến lệ, viêm xương khớp, áp xe cơ, áp xe ngoài da và các vấn đề bất thường ở tim, thận, gan.

Bệnh Whitmore có nguy hiểm không?

Whitmore (melioidosis) là căn bệnh có tỷ lệ tử vong cao (khoảng 40%) và thời gian tử vong nhanh nếu người bệnh không được chẩn đoán sớm và chính xác. Tuy nhiên các bạn cũng không nên quá lo lắng vì nếu như bệnh Whitmore xảy ra ở một người khỏe mạnh, được chẩn đoán sớm và điều trị đúng cách sẽ có thể khỏi bệnh hoàn toàn mà không để lại di chứng. Nếu như bệnh xảy ra ở những người già, yếu, đang mắc bệnh mãn tính, hệ miễn dịch suy giảm thì bệnh sẽ diễn biến phức tạp và khó chữa hơn.

Điều trị & phòng tránh

Khi bác sĩ xác định đây là bệnh nhiễm khuẩn Whitmore thì sẽ chỉ định cho bệnh nhân dùng kháng sinh liều lượng lớn và có thể đa dạng loại. Theo nguyên tắc, sau khi sử dụng thuốc kháng sinh rồi theo dõi từ 48 – 72 giờ mà không thuyên giảm, thì sẽ chuyển sang loại kháng sinh khác. Ngoài ra bệnh nhân gặp những triệu chứng và yếu tố nguy cơ trên thường được chỉ định điều trị bằng ceftazidim. Đây là loại kháng sinh cephalosporin thế hệ 3 được sử dụng phổ biến ở các bệnh viện, có công dụng điều trị hiệu quả bệnh Whitmore.

Để phòng tránh bệnh Whitmore, các bạn nên chú ý chăm sóc sức khỏe cho bản thân mình, giữ gìn vệ sinh thân thể thật tốt. Nếu như cơ thể bị thương ngoài da, xuất hiện các vết trầy xước thì hãy xử lý cẩn thận vết thương. Đối với những người già yếu bị một số bệnh mạn tính, suy giảm miễn dịch cần hạn chế tiếp xúc với môi trường bụi bẩn, bùn đất, nguồn nước bị ô nhiễm, mất vệ sinh.

Khi các bạn có dấu hiệu bất thường, nghi ngờ bị nhiễm bệnh Whitmore thì hãy đến bệnh viện nhờ các bác sĩ tư vấn và thăm khám sớm nhất có thể. Những ca bệnh thường xuất hiện tập trung từ tháng 7-11, vào mùa mưa. Chính vì thế những người dân làm việc trong môi trường phải tiếp xúc nhiều với đất và nước nên có các phương tiện bảo hộ lao động, nếu như bị trầy xước ngoài da cần đặc biệt cẩn thận giữ gìn vệ sinh tránh để tiếp xúc với bùn, đất.